Tabliczki wotywne ema w japońskich świątyniach

絵馬

Ema w języku japońskim zapisuje się dwoma znakami 絵 i 馬. Pierwszy oznacza obraz, drugi – koń.
W czasach starożytnych japońskim świątyniom (chramom) ofiarowywano żywe konie. Było to okazanie wdzięczności za składane prośby. Darowanie konia czarnego było prośbą i modlitwą o deszcz, natomiast białego o jego zakończenie. Konie miały służyć bogom jako wierzchowce, lub być ich posłańcami. Miały przekazywać wiadomości między światem ludzkim, a boskim. Nazywano je shinme – “boski koń”. Często jednak żywy koń przy świątyni był kłopotliwy i kosztowny, dlatego zastępowano go drewnianą, lub glinianą rzeźbą. Z czasem to zostało wyparte przez małe tabliczki z wizerunkiem konia, które pozostawiano w świątyni. Tak narodziły się ema – tabliczki wotywne, które w chramach shinto funkcjonowały już w okresie Nara (710-794 r n.e.). W okresie Kamakura (1185–1333) ema pojawiły się w świątyniach buddyjskich, natomiast w XIV wieku wizerunek konia zaczęto zastępować innymi obrazkami. Dzięki tabliczkom ema ludzie mogli składać prośby do świata duchowego.

Ema - dzieło sztuki

Funkcjonowały warsztaty rzemieślnicze przyjmujące zlecenia na ema. Rozwinęła się sztuka ludowa dzięki której artyści (np.: Hokusai – jeden z najwybitniejszych japońskich malarzy) poprzez ema mogli się wyrazić. Takie tabliczki często stawały się dziełami sztuki. Powstawały różnego rodzaju ema i o różnej wielkości. Te największe miały ponad 1 m kw i były zamawiane przez najbardziej majętnych, lub przez grupy społeczne: kupców, rolników, żeglarzy. Rolnicy prosili o pogodę, dobre zbiory, brak suszy, a kupcy o dobry biznes i bezpieczny powrót z misji handlowych. Obraz statku to modlitwa marynarzy o bezpieczna podróż morską. Duże ema mogły też przedstawiać historię, lub przekazywać nauki religijne.

Edo

W okresie Edo (1603–1868) wotywne tabliczki ema upowszechniły się wśród mieszkańców Japonii. Można je było kupić w wielu sklepach i na straganach. Dzięki masowemu rozprzestrzenianiu wytworzyły się wspólne symbole i motywy. Można było odczytać o co jest prośba mimo, że często miały ukryte znaczenie. Ema z wizerunkiem pary stojącej obok palmy to na pewno prośba o długie, wspólne życie, natomiast para, która pragnie rozwodu palmę zastąpi pokrzywą. Obrazek z fallusem, lub piersiami – to prośba o płodność, natomiast piersi z tryskającym mlekiem – to modlitwa o wystarczającą ilość pokarmu dla dziecka. Klucz w kształcie serca miał uchronić od oszustwa, a wizerunek psa to prośba o łatwy poród. Ta sama postać w mundurze i bez mogła oznaczać chęć uniknięcia służby wojskowej, a ośmiornica to lekarstwo na brodawki. Głównie jednak proszono o uchronienie od głodu, bezpieczeństwo rodziny, dobry interes, zdrowie.

Drewniana tabliczka

Dzisiaj próżno już szukać rzemieślników, czy sklepów zajmujących się produkcją i sprzedażą ema. Tabliczki wotywne możemy kupić na terenie świątyni wraz z innymi talizmanami, omikuji, lalkami daruma, czy kadzidełkami. Zajmują się tym mnisi. Na miejscu wypisujemy życzenie i zostawiamy w obrębie świątyni. Tabliczkę ema możemy też wykonać sami. Dzisiejsza ema jest zazwyczaj pięciokątną drewnianą tabliczką, w kształcie domu o wymiarach 15 cm na 8-9 cm. W zależności od prośby, lub tradycji świątyni ema może być np.: w kształcie serca (dla zakochanych), głowy lisa (w świątyni Inari), garnka, lub zrobiona z muszli ostrygi (jak w świątyni Hasedera w Kamakurze).

Prośba o większe kieszonkowe

Nadal wiele tabliczek opatrzonych jest ilustracją. Może to być znak zodiaku, postać historyczną, lub jakiś symbol np.: strzałka skierowana do celu to prośba o pomyślne zakończenie wszystkich spraw. Dzisiejsza młodzież pozostawia ema z wizerunkami postaci anime, mangi czy symboli gier komputerowych.
Od czasu powszechnej edukacji (powszechnej umiejętności pisania i czytania) większe znaczenie nabrało pismo i to co napiszemy. W ten sposób możemy łatwiej wyrazić swoją prośbę. Badacz Ian Reader w swojej pracy “Listy do bogów – Forma i znaczenie Ema cytuje prośby ze współczesnych ema jakie znalazł w świątyniach: o zdrowie, większe kieszonkowe od rodziców, bezpieczną podróż do Londynu, powiązanie z konkretna osobą, sukces w znalezieniu pracy, uwolnienie od nałogów, o abstynencję. Prośba o dziecko, spłatę pieniędzy, znalezienie żony, umiejętność gry na pianinie, wolność od zmartwień, szczęście dla rodziny, zdrowe dzieci, najlepszy mózg na świecie. Jakiś chłopiec prosi o pomoc w nauce i aby Hanshin Tigers wygrał mistrzostwa baseballowe. Oczywiście jest też wiara w uzdrowienie. Są prośby o złagodzenie dolegliwości, obniżenie ciśnienia krwi, ulgi w bólach fizycznych, zdrowe biodro. Grupa pracowników prosi by po raz piąty wygrali nagrodę produkcyjną firmy. Pisarz prosi o biegłość w wyrażaniu uczuć. Nawet ktoś w świątyni shinto prosił o dostanie się na Wydział Edukacji Międzynarodowego Uniwersytetu Chrześcijańskiego. Oczywiście młodzieży bardzo często wypisuje prośby o dostanie się na uniwersytet, lub przed egzaminami szkolnymi.

Na stos

Po odczytaniu prośby przez Kami (święte moce, bóstwo) ema zostają spalone. Kiedy? Zależy to od świątyni, ale zwykle to czas końca lub początku nowego etapu. Może to być zakończenie sesji egzaminacyjnych, lub rozpoczęcie Nowego Roku.

Przy pisaniu tekstu korzystałem z pracy Iana Readera “Letters to the Gods – The Form and Meaning of Ema“