Gia Long - założyciel dynastii Nguyen

Nguyen Phuc Anh zwany Gia Long.

Założycielem dynastii Nguyenów, którzy władali Wietnamem w latach 1802-1945 był oczywiście Gia Long. Właściwie nazywał się Nguyen Phuc Anh i urodził się 8 lutego 1762 roku. W 1777 w czasie buntu chłopskiego jego cała rodzina zginęła z rąk braci Taysonów. Chłopi sprzeciwili się po tym jak zostali obciążeni kolejnymi podatkami przez rządzące rody. Wietnamem (nazywanym wtedy Dai Viet) rządziła dynastia Le (Późni Le). Prawdopodobnie byli oni jednak tylko marionetkami, ponieważ faktyczną władzę sprawowali:
– ród Trinh – w północnej części zwanej Zewnętrzna Strona (Dang Ngoai),
– ród Nguyen – w części środkowej i południowej zwanej Wewnętrzna Strona (Dang Trong).

Bunt Taysonów

Trinhowie i Nguyenowie nie darzyli się przyjaźnią, ponieważ od początku XVII wieku prowadzili długoletnie wojny, które wyniszczały gospodarkę całego kraju. Chłopi nękani wysokimi podatkami, niesprawiedliwością społeczną i korupcją, w 1771 roku pod wodzą braci Tayson rozpoczęli najpotężniejszy ze zrywów. W szybko rozrastającym się buncie przepędzili ród Trinhów, wymordowali Nguyenów i zajęli większą część kraju. Ostatecznie cesarz dynastii Le – Le Chieu Thong – uciekł do Chin i tym samym w 1789 roku zakończyła się era panującej od XV wieku dynastii Le.

Egzekucje

Jedynym ocalałym z rodu Nguyen, któremu udało się uciec był piętnastoletni Nguyen Phuc Anh. Ukrywał się na południu Dai Viet, potem szukał pomocy u francuskich księży, Portugalczyków, przygotowywał armię do odwetu. W końcu zaczął swój marsz na północ. Po kilkuletniej wojnie pokonał Taysonów i w 1802 roku zjednoczył północ z południem i zmienił nazwę kraju na Viet Nam. 12 maja 1802 roku objął tron jako Gia Long i został cesarzem. By pomścić swoją rodzinę, dokonał egzekucji na Taysonach. Ci, których złapał, zabił (także dzieci). Szczątki Quang Trunga (władca w latach 1788-1792) ekshumowano i zbezczeszczone, a jego następcę Quang Toan (władca w latach 1792-1802) przywiązano do czterech słoni, aby go rozdarły. Nie wspominając już, że Quang Toan miał wtedy 19 lat.

Obszar, którym rządził Gia Long był z pewnością większy niż kiedykolwiek wcześniej był w rękach władców Wietnamu. Sięgał od Chin aż po zatokę Syjamską.

Chińszczyzna

Oczywiście w czasie swoich rządów Gia Long przeniósł stolicę z Hanoi do Hue, wzmocnił państwo i zaczął dominować militarnie w Indochinach. Mimo że przyjął chiński model konfucjański, tolerował francuskich misjonarzy katolickich, ponieważ pamiętał o tym co im zawdzięcza. Dla jego następców nie było to już takie oczywiste. Potem zamknął swój kraj na handel z Europą, ale starał się utrzymywać przyjazne stosunki.

Gia Long budował magazyny, aby złagodzić głód w latach suszy, rozbudował infrastrukturę drogową, wprowadził politykę monetarną. Założył Akademię Narodową w Hue, dlatego że chciał kształcić urzędników (Akademia kończyła się egzaminami z historii Chin) i ogłosił nowy kodeks prawny (także oparty na chińskim).

Stawiał cytadele obronne, ponieważ uważał, że należy kłaść duży nacisk na fortyfikacje. Wiązało się to jednak z nadmiernym wykorzystywaniem ludności cywilnej. Pod jego adresem padały też oskarżenia o korupcję i uciążliwe podatki.

Nieznośne konkubiny

Z pewnością jednym z największych jego osiągnięć było przebudowanie starej cytadeli w Hue na twierdzę. Otoczona była wałem, fosą i murem obronnym z bastionami zaopatrzonymi w działa. Prócz wojska, twierdzę broniła armią słoni, których mogło być nawet 800. W obrębie murów było Zakazane Miasto wzorowane na chińskim, co jest kolejnym dowodem na to, że wietnamski cesarz Gia Long zafascynowany był chińszczyzną.

Gia Long miał trzy żony:
– Thua Thien (zwana przed śmiercią Tong Thi Lan),
– Thuan Thien (zwana Tran Thi Dang), urodziła następcę tronu, Minh Manga,
– Le Ngoc Binh, córka przedostatniego cesarza z dynastii Le. Poślubił ją wspomniany wcześniej Quang Toana (z rodu Tayson). Podobno Gia Long urzeczony był jej anielską urodą.

Cesarz, mimo że miał kilka żon i prawie 100 konkubin, prawdopodobnie nie był zbyt wielkim zwolennikiem poligamii. Jak czytamy w książce Nguyena Viet Ke „Stories of the Nguyen Dynasty’s Kings” narzekał na ciągłe skargi, narzekania i kłótnie konkubin. Mówił o nich “stado demonicznych kobiet”, czy “żeńskie demony”.

Śmierć cesarza

Pierwsza cesarzowa Thua Thien, którą cesarz bardzo kochał zmarła 5 lat przed nim. Aby ją pochować, znalazł odpowiednie miejsce u stóp góry Thien Tho, około 20 km od Cesarskiego Miasta. Cesarz często przyjeżdżał na miejsce budowy grobowca, aby osobiście nadzorować prace. Któregoś razu mało nie zginął, ponieważ przewrócił się budynek, w którym przebywał. W efekcie zginęło wtedy kilku robotników, a on sam został poważnie ranny.

Jak wiemy w 1820 roku zmarł także cesarz Gia Long. Pochowano go przy strzałach armatnich u boku żony Thua Thien. Należy pamiętać, że grobowiec Gia Longa jest jedynym cesarskim grobem Nguyenów, gdzie cesarz leży obok żony. To miejsce oficjalnie zwane jest Mauzoleum Thien Tho. W rezultacie kończyli je budować kolejni cesarze.

Buu Thanh – miejsce, gdzie leży Gia Long

W samym sercu mauzoleum, nad niewielkim jeziorem Dai, znajduje się Buu Thanh. Z dziedzińca, gdzie stoją kamienne rzeźby mandarynów, koni i słoni prowadzą szerokie schody do Buu Thanh. Za podwójnym murem stoją dwa bliźniacze grobowce w kształcie małych domków ze spadzistymi dachami. Mają ten sam rozmiar i kształt. To gołe, kamienne płyty, bez złoceń i rzeźbionych dekoracji.
Przypuszczalnie Buu Thanh nie zawsze jest otwarte, ponieważ będąc tam ostatnim razem, strażnik zapytał nas, czy chcemy wejść do środka. Do 1845 drzwi wejściowe były drewniane, a potem cesarz Thieu Tri zmienił je na drzwi z brązu.

Minh Mang

Wychodząc z Buu Thanh po lewej stronie w sosnowym lesie jest Bi Dinh. Znajduje się tam kamienna stela. To dzieło syna Gia Longa – cesarza Minh Manga, który oczywiście wychwala na niej zasługi ojca. Minh Mang mimo tego, że był czwartym synem cesarza, został wybrany na następcę tronu prawdopodobnie ze względu na silny charakter i niechęć do Europejczyków. Przed śmiercią Gia Long powiedział mu, żeby traktował ludzi z Europy z szacunkiem, ale trzymał ich na dystans. Tak czy inaczej, Minh Mang zasłynął z okrutnych prześladowań chrześcijan.

Szacunek dla zmarłych

Po prawej stronie od cesarskich grobowców jest świątynia Minh Thanh, która służy do czczenia cesarza i cesarzowej. Prowadzą do niej schody z balustradami w kształcie smoków – symbolu cesarskiej siły. Niegdyś znajdowało się tam wiele pamiątek, które służyły Gia Longowi w czasie prowadzonych wojen. Minh Thanh oznacza „imponujące osiągnięcie”, ale wydaje się, że to określenie nie odnosi się do samej świątyni, ale do tego jak duży wkład miał Gia Long w budowaniu dynastii Nguyen.

Po drugiej stronie jeziora naprzeciw cesarskich grobowców stoją dwa filary, które wyznaczają lokalizację mauzoleum. Przypominają nam też, do jakiego miejsca wchodzimy i to, że należy zachować tu szacunek. Dawniej w tym miejscu było kilkadziesiąt takich filarów.

Gia Long i jego rodzina

Na rozległym terenie kompleksu znajdują się też grobowce inny członków cesarskiej rodziny.
Jak wiemy kilka z nich postawiono wiele lat przed panowaniem Gia Longa:
– Quang Hung – królowej Tajlandii Tong Hieu Triet, która była drugą żoną Hien Nguyen Phuc Tana panującego w latach 1620-1687,
– Mauzoleum Vinh Mau – królowej Anh Tong Hieu Nghia,
– Trung Phong – króla Nguyena Phuc Chu, który panował w latach 1725-1738,
– Thoai Thanh – królowej Hung To Hieu Khuong – matki Gia Longa,
– Hoang Co – książniczki Truong Long Thanh – siostry Gia Longa,
– Thien Tho Huu – królowej Thuan Thien Cao – drugiej żony Gia Longa i matki Minh Manga.

Ten ostatni grobowiec wraz ze stojącą obok świątynią Gia Thanh, znajduje się nieco na uboczu, ale także nad jeziorem Dai. Gia Thanh z pewnością zbudowana jest na wzór Minh Thanh i jak wiemy, służy do składania czci tej, która urodziła cesarza Minh Manga.

Przyroda i architektura

Płaskie wzgórze, gdzie stoi mauzoleum Gia Longa, otoczone jest imponującą przyrodą. Wokół są 42 góry. Z pewnością natura odgrywa tu dużą rolę, a architektura wspaniale z nią współgra. To cicha i poetycka przestrzeń.

Mauzoleum Gia Longa jest piękne w swojej prostocie i skromności, ale różni się od kosztownych grobowców następnych cesarzy: Minh Manga, Tu Duca, czy Khai Dinha. Niewątpliwie to właśnie na grobowcu Gia Longa wzorowali się kolejni cesarze, budując swoje grobowce. Jest oczywiście dużo skromniejszy od pozostałych i położony najdalej od miasta. Nie ma się więc co dziwić, że grobowiec pierwszego cesarza Nguyen świeci zwykle pustkami.

Na zakończenie dodam, że kompleks zabytków cesarzy Nguyen (grobowce, Cytadela) od 1993 roku znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. W ich rekonstrukcji brał udział polski konserwator zabytków Kazimierz Kwiatkowski.

Grobowiec Gia Long

Nazwa: Gia Long Emperor Tomb
Lokalizacja: 9H6W+PP4, Hương Thọ, Hương Trà, Thừa Thiên Huế, Wietnam
Współrzędne: 16°21’43.4″N 107°35’48.7″E
Godziny otwarcia: 07-17.30
Bilety wstępu: 50 000 VND (około 9 zł)

Przeczytaj więcej o Wietnamie:

WIETNAM
Wycieczka do Wietnamu

Jadąc z południa na północ Wietnamu zobaczymy najpiękniejsze miejsca kraju leżącego nad Morzem Południowochińskim m.in.: Delta Mekong, Ha Long, Hanoi, Hoi An.
WIETNAM
Pogrzeb w Wietnamie

Pogrzeb w Wietnamie w każdym domu może wyglądać inaczej. Mieszka tam 100 mln ludzi i tylko kilkanaście procent jest buddystami, kilka procent chrześcijanami...
WIETNAM
Poczta w Sajgonie

Poczta w Sajgonie jest jednym z najwspanialszych przykładów architektury francuskiej w Wietnamie. Został po francuskich kolonizatorach.

Aktualności

Gia Long – założyciel dynastii