20 marca 2018 roku w wypadku samochodowym zginęła Kak Channthy. Jechała w Phnom Penh tuk-tukiem, na który wpadła rozpędzona Toyota. W rezultacie nie ustalono, czy to kierowca tuk-tuka, czy kierowca Toyoty wjechał na skrzyżowanie przy czerwonym świetle.
Kak Channthy miała wtedy 38 lat.
Srey Thy znana jako Kak Channthy urodziła się w 26 lutego 1980 roku. Było to już wprawdzie po krwawych rządach Czerwonych Khmerów, ale jej dzieciństwo przebiegało w ciężkich czasach wojny domowej. Dorastała w biedzie w prowincji Prey Veng, która leży w południowej części Kambodży. Mając kilka lat pracowała przy sadzeniu ryżu, oraz na plantacji kauczuku i jako pomoc domowa. Na czarno-białym zdjęciu z dzieciństwa siedzi półnaga i naburmuszona, a obok w mundurze stoi jej ojciec. Mężczyzna do pasa przypięty ma pistolet, a w tle zaparkowany jest radziecki czołg, ponieważ ojciec Srey Thy był czołgistą. Ona trzyma torebkę i tranzystorowe radio, z którego ojciec podczas patrolowania linii frontu słuchał muzyki. Już od dzieciństwa Srey Thy chciała śpiewać, podobnie jak jej matka, która uczyła ją starych piosenek.
Mając kilkanaście lat Srey wyjechała ze wsi do wielkiego miasta Phnom Penh, ponieważ chciała znaleźć lepsze życie. Początki jednak nie były łatwe. Jak wspomina zaraz po przyjeździe handlarze kobietami uwięzili ją w pokoju i przywiązali do łóżka elektrycznym kablem. Tak głośno krzyczała całą noc, aż usłyszała ją obca kobieta i uwolniła. Pracowała w Phnom Penh w klubach nocnych i sklepach, a nawet na budowie. Jej wynagrodzenie za cały dzień pracy często nie przekraczało 1 dolara.
W końcu zatrudnił ją właściciel baru, gdzie mogła śpiewać dla klientów. Za dzień dostawała 2 dolary.
W 2009 roku australijski muzyk Julien Poulson w jednym z barów z muzyką na żywo w Phnom Penh usłyszał “Johnny Guitar” Peggy Lee. To śpiewała Srey Thy. W tym dniu jej życie odmieniło się. Oboje założyli psychodeliczny zespół The Cambodian Space Project, w którym Kak Channthy śpiewała i pisała teksty. Uwielbiała śpiewać muzykę z młodzieńczych lat swojej matki. Muzykę, którą niemal w całości zniszczyli Czerwoni Khmerzy w latach 1975-79. Chciała w swojej twórczości cofnąć się do lat 60-tych i 70-tych XX wieku, które były złotym okresem khmerskiego rock and rolla. Na scenie występowali wtedy Pan Ron, Sinn Sisamouth, Ros Serey Sothea, Mao Sareth. Wszyscy oni zostali zamordowani przez Czerwonych Khmerów.
Początkowo członkowie zespołu The Cambodian Space Project występowali w obskurnych barach w Phnom Penh. Pewnego razu wynajęli bus i zaczęli jeździć po odległych, khmerskich wioskach. Tam, na polach ryżowych dawali koncerty zdumionej, ale też zachwyconej publiczności. Kak Channthy pragnęła im przypomnieć khmerskie divy i legendy rocka, które Czerwoni Khmerzy chcieli wymazać z jej kultury. The Cambodian Space Project niewątpliwie zachowywał muzyczny klimat kambodżańskiego popu lat 60, który często mieszał z własnym psychodelicznym rockiem z dodatkiem groove i soul.
Po nagraniu pierwszego singla i pierwszej płyty dostali szansę koncertowania poza granicami Kambodży. W rezultacie występowali m.in.: w Hongkongu, Londynie, Berlinie, Paryżu, Teksasie, Melbourne promując khmerską kulturę. Byli jednym z niewielu khmerskich zespołów, który odniósł na świecie sukces. Kak Channthy na swojej artystycznej drodze spotkała wtedy Nicka Cave’a, amerykańskiego muzyka Wayne’a Kramera, czy poetę Paula Kelly, z którym nagrywała piosenki. Współpracowała z muzykiem zespołu Bed Seeds – Mickiem Harveyem i legendarnym producentem Dennisem Coffeyem.
W rezultacie zespół The Cambodian Space Project nagrał 6 płyt. Grali covery “House of the Rising Sun”, “Bang Bang”, czy “Summer Wine”, do których Kak Channthy pisała khmerskie teksty. Mieli także swoje autorskie utwory, które podszyte doświadczeniem Kak mówią o teraźniejszej Kambodży: “Whisky Cambodia”, “Have Visa, No Have Rice”, czy “You Go, I Come Too”.
W 2015 w Sydney odbyła się premiera filmu “Not easy rock’n’roll” pokazujący kilka lat działalności zespołu.
The Cambodian Space Project był z pewnością największym sukcesem Kak Channthy. Brała także udział w innych, mniejszych projektach. Śpiewała w australijskiej grupie hip-hopowej Astronomy Class, która wydała album “Mekong Delta Sunrise”, a w 2016 roku założyła “Channthy Cha-Cha”, w którym ekspetymentowała z romantycznymi khmerskimi balladami.
Prywatnie Kak Channthy i Julien Poulson byli małżeństwem. Pobrali się w Australii. Mówił o niej, że: “jest kambodżańską, bosą divą z pól ryżowych. Znalezienie piosenkarki takiej jak Channthy jest jak odkrycie młodej Etty James, czy Niny Simone”. Media wielokrotnie mówiły o niej, że jest Amy Winehouse Azji Południowo-Wschodniej. Niewątpliwie była głosem odradzającej się w Kambodży sceny muzycznej z lat 60-tych i inspiracją dla młodego pokolenia piosenkarzy.
“Jej muzyka, jej głos, jej życie i jej historia poruszały wielu ludzi na całym świecie”.
Zdjęcia pochodzą z prywatnego archiwum Julien Poulsona, któremu dziękujemy za ich udostępnienie i zgodę na publikację.
Od 1979 roku zanotowano 65 tys. ofiar min i niewybuchów w Kambodży. Z tego 20 tys. nie przeżyło. To pozostałości wojen. Rozminowywaniem zajmują się organizacje państwowe, ONZ, UNICEF, prywatne fundacje.
Zobaczymy Angkor, który jest jednym z najpiękniejszych miejsc w Azji. Pojedziemy na Pola Śmierci, popłyniemy na rajskie wyspy Zatoki Tajlandzkiej i spróbujemy wyśmienite azjatyckie dania.
Wojciech Tochman w książce pisze o ludzi psychicznie chorych w Kambodży, którzy żyją uwięzieni przez swoje rodziny. Dzieje się tak, ponieważ są agresywni, lub nie ma z nimi kontaktu. Wstrząsające historie...
Skomentuj ten wpis jako pierwszy!
Dodaj komentarz